Fossiele brandstoffen, je hebt er vast wel eens van gehoord. Maar wat zijn het nou eigenlijk? En waarom zijn ze zo’n groot onderwerp in gesprekken over energie en het klimaat? In dit artikel gaan we in op wat fossiele brandstoffen zijn, waarom we ze zo lang hebben gebruikt en wat de voordelen en nadelen van fossiele brandstoffen zijn.
Wat zijn fossiele brandstoffen?
Fossiele brandstoffen bestaan uit niet hernieuwbare energiebronnen zoals aardolie, aardgas en steenkool. Deze stoffen zijn ontstaan uit dode planten en dieren die miljoenen jaren geleden leefden. Ze liggen diep in de aarde en zitten vol energie. Als we ze verbranden, komt die energie vervolgens vrij en kunnen we de energie gebruiken voor bijvoorbeeld verwarming of als brandstof. En dat gebruiken we om stroom op te wekken, auto’s te laten rijden of huizen te verwarmen.
Aardolie
Aardolie is een vloeibare brandstof die we vooral gebruiken voor benzine, diesel, kerosine en zelfs voor plastic, kunststof en andere industriële producten. Het wordt ook wel ruwe olie genoemd en bestaat uit een mengsel van koolwaterstoffen dat miljoenen jaren geleden ontstaan is ui organische resten van o.a. planten en plankton. Aardolie bevindt zich op grote diepte in onze Aarde.
De grote nadelen van aardolie zijn dat de voorraad eindig is en tijdens de verbranding CO2 vrijkomt. Het kan ook voor olierampen zorgen tijdens het verwerken en/ of transporteren.
Aardgas:
Aardgas is een brandstof dat diep in de aardkost gevonden wordt. Het bestaat uit een mengsel van gassen en is miljoenen jaren geleden ontstaan ui organisch materiaal van dode planten en dieren. Door de druk en de temperatuur is het omgezet in gas. Aardgas kan gewonnen worden door te boren in de aardkost.
Aardgas wordt voornamelijk gebruikt voor verwarming, zoals centrale verwarming in huis en om te koken. Daarnaast wordt het door de industrie gebruikt voor diverse toepassingen. Bijvoorbeeld als brandstof voor energiecentrales.
De nadelen van aardgas zijn dat er CO2 vrijkomt bij verbranding en dat de voorraad beperkt is. Aardgas heeft wel een beperkte CO2 uitstoot vergeleken met bijvoorbeeld aardolie.
Steenkool:
Een vaste brandstof die vaak wordt gebruikt om elektriciteit te maken.
Deze brandstoffen bevatten veel energie, en daarom zijn ze zo lang onze meest gebruikte bron geweest. Maar daar zitten ook zo de nodige nadelen aan vast, zoals we verderop zullen bespreken.
Hoe worden fossiele brandstoffen gewonnen?
Het proces van het winnen van fossiele brandstoffen is vrij ingewikkeld en brengt verschillende uitdagingen met zich mee. Aardolie en aardgas worden vaak gewonnen door middel van boren naar diep in de aarde, soms wel enkele kilometers onder de grond of zelfs onder de zeebodem.
Steenkool wordt daarentegen meestal gewonnen via mijnbouw, waarbij grote stukken land afgegraven worden. Beide methoden hebben een grote impact op het milieu. Bij oliewinning in zee bestaat er bijvoorbeeld een risico op olielekken, die rampzalige gevolgen kunnen hebben voor het ecosysteem. Daarnaast kunnen mijnen voor steenkool grote stukken natuur aantasten, wat zorgt voor verlies van biodiversiteit en erosie.
Voordelen van fossiele brandstoffen
Er zijn natuurlijk ook een aantal redenen waarom fossiele brandstoffen zo lang populair zijn geweest. Hier zijn de grootste voordelen:
Veel energie voor weinig
Fossiele brandstoffen leveren heel veel energie. Met een kleine hoeveelheid kan je al een heleboel stroom opwekken of kilometers rijden met je auto. Ze hebben een hoge energiedichtheid.
Makkelijk op te slaan en te vervoeren:
Aardolie en aardgas kun je makkelijk opslaan in tanks en reservoirs en vervoeren in tankwagens, schepen of via pijpleidingen. Hierdoor is het overal ter wereld beschikbaar.
Goed ontwikkelde infrastructuur
We hebben inmiddels heel veel systemen en fabrieken gebouwd die afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen. Denk aan raffinaderijen, elektriciteitscentrales en tankstations. Dat maakt het makkelijk om te gebruiken.
Relatief goedkoop
De kosten van fossiele brandstoffen zijn lange tijd laag gebleven, vooral steenkool is altijd erg goedkoop geweest om te winnen. Dit in tegenstelling tot duurzame energie wat vaak veel duurder is om op te wekken.
Beschikbaarheid
Aardolie, aardgas en steenkool zijn altijd beschikbaar, er zijn weinig dingen waar je van afhankelijk bent. Dit in tegenstelling tot duurzame energiebronnen zoals windmolens, warmtepompen of zonnepanelen waar je afhankelijk bent van de wind of de zon.
Nadelen van fossiele brandstoffen
Hoewel fossiele brandstoffen veel voordelen hebben, zijn er ook flinke nadelen. En die wegen tegenwoordig zwaar. Dit zijn de belangrijkste:
Uitstoot van CO2
Fossiele brandstoffen stoten veel CO2 uit als je ze verbrandt. Dit zorgt voor opwarming van de aarde en daarmee voor klimaatverandering. Denk aan extremer weer zoals hete zomers, smeltende ijskappen en stijgende zeespiegels.
Luchtvervuiling
Naast CO2 komen er bij verbranding ook schadelijke stoffen vrij zoals fijnstof. Dit zorgt voor vieze lucht die slecht is voor je gezondheid. Vooral in grote steden kan dat echt een probleem zijn.
De voorraad is eindig
Fossiele brandstoffen zijn niet oneindig. Het heeft miljoenen jaren geduurd om ze te vormen en we maken ze veel sneller op dan ze weer bijgemaakt kunnen worden. Aardolie en aardgas worden hierdoor steeds schaarser en zullen in de toekomst niet meer beschikbaar zijn.
Afhankelijkheid van andere landen
Omdat niet elk land zijn eigen voorraad heeft, zijn veel landen afhankelijk van de import van fossiele brandstoffen. Dit kan voor problemen zorgen als de prijzen stijgen of als er een conflict is, zoals we zagen met de gasprijzen.
Milieuschade
Het winnen van fossiele brandstoffen kan veel schade toebrengen aan de natuur. Denk aan olielekken in de zee of ontbossing voor kolenmijnen. Dit kan langdurige gevolgen hebben voor het milieu.
Alternatieven voor fossiele brandstoffen
Omdat fossiele brandstoffen schadelijk zijn voor het milieu en eindig zijn, wordt er steeds meer gekeken naar alternatieven. Hernieuwbare energiebronnen zoals zonne- en windenergie winnen aan populariteit.
Deze energiebronnen zijn schoon, onuitputtelijk en stoten geen CO2 uit tijdens het opwekken van energie. Daarnaast wordt er ook geïnvesteerd in nieuwe technologieën zoals waterstof en kernfusie, die in de toekomst mogelijk nog meer energie kunnen leveren zonder de nadelen van fossiele brandstoffen.
Maar tegelijkertijd blijft het een grote uitdaging om de overstap naar volledig duurzame energie wereldwijd te maken.
